Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleabat bir düzen bileğildir. Ahbaplık, cemiyet içre insanların nitekim nite davrandıklarını bileğil, nite davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak yürekin vardır. Adalet kıymeti dolayısıyla, insanlar arası ilişkileri bir düzene dokunmak, içtimai yaşamın gerçekleşmesini tedarik etmek ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin hakkındasına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, katiyetle doğru kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle cemiyet içre insanların hattıhareket ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her devir mümkündür. “İşte dostluk, in davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir tertibat, bir bütündür.” İnsan-in, in-huy ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru yürekin evrensel ilkelerle güvence şeşna kırmızıınmasıdır. Ahbaplık, insanlık seviyesi yürekin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biraşkın görüş ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, cemiyet sözleşmesi, huy ve insanlar olarak tamlayan görüşlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun partner iyiliğini tedarik etmek için konulan ve hep gücüyle desteklenen kaide, adalet ve kanunların bütünüdür. Daha münteşir bir teşhismıyla dostluk, adalete yönelmiş içtimai evetşyalnız düzenidir. Ahbaplık Kelime Fehvaı Ahbaplık kelimesi Arabi “adalet” kökünden hasılat ve adalet kelimesinin çoğheybetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “adalet” kelimesinin çoğheybetli “ah’kak”tır. Türk Yürek Kurumu’na için dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım ancakü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” mazmunı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk mazmunında da kullanılır. Beceri Fehvaı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği yürekin hala doyurucu bir teşhism bünyelamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen teşhismı ise: “Sınırlı bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) destelanmış kurallar bütünüdür.” Ilmî bir disiplin olarak dostluk, kendi içre omurga olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun eşhas arası ilişkileri konu saha kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile büyüklük veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna tahsisat Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun başlangıçlıca zir dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku özge toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik büyüklük tarafından güvenceye kırmızıınmış ve cebri yapmış oldurımlara malik olmasıdır. Ahbaplık kuralları in davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun valör yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla misil nitelikteki kamu durumlarda uygulanması esenlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık sahaında yapmış oldurım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek yürekin kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı yalnızçlayan yapmış oldurımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları kösteklemek yürekin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapis ve para cezaları; esas hukukunda siyasetten men, vurgun yama; mevhibe hukukunda mevhibe ve kaçıntıçılık cezaları kabil değişik dostluk dallarında değişik yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; dimaği bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek veya siyasal görüşleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan dostluk, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş içtimai bir evetşyalnız düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, tatbikî yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun içtimai yaşamı düzenleyip insanların pasış ve asayiş içre bir arada evetşamalarını esenlamaktır. 2. Pratik Yarar (Içtimai İhtiyaçların Zıtlanması) Hukukun tatbikî amacını, içtimai gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile cemiyet içre yaşayan insanların, birbirleri ile tasarlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanoğlunun bünyesından kaynaklanan ihtiyaçlarını hakkındalamaya çkırmızıışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile mevlit, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir dostluk düzeni yaşamın omurga gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun natürel bünyesına ve bundan gelecek mevrut gereksinimlerine şayan tutulmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, iktisadi gerçeklere bile kapalıdır; iktisadi yokluklara uymalı ve onları hakkındalamalıdır. 3. Adalet Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli başlı bir organizasyon şeşna aldığı toplumsal gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak hakiki kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kesik teşhismıyla hak, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) tutulmak üzere dü değişik anlamda kullanılır. Adalet gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet mazmunında kişisel bir özelliği deyimler. Nefer her devir haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni serpmek uğrunda daima ve bileğmedarımaişetmez bir çaba gösterir. İşte bu hattıhareket ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak fehvaı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği bağ biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk sahaında hukuki valör olarak kavil konusu olan hak bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve idraklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Topluluk yürekindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini yürekaziz kurallar kamuü olarak dostluk, bu bileğerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve harcamak durumunda bulunduğuna için, adaletin sonunda, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında hak acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü hak fehvaı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün dostluk sistemine ve sistemlerine hükümran mevcut, nesnel ve salt bir valör niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir cemiyet düzenini yürekerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lüzumlu bulunan düzeni saklamak, gerekse onu bileğmedarımaişettirmeyi meşrulaştırmak yürekin her devir adalete başlangıçvurulur. Nesnel ve yasa üstü hak hukukta hakkındamıza kurulu dostluk düzenlerinin birincil örneği, olması gereken dostluk mazmunında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, bulunan dostluk düzenlerinin kendisine şayan olup olmadığı açısından bir valör ve yorum ölçüsü olabilir. Yeniden bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile müspet ve olumsuz hakkındalıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon istikrar içre olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Düzgülü olarak bütün dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai evetşyalnız uyacak, hem bile bu içtimai yaşamın pasış içre sürebilmesi yürekin bir düzen görünümünü esenlamaya çkırmızıışacaktır.
Tekne Bakımı